Mocarstwa
Stany Zjednoczone są największą gospodarką i jednym z najbogatszych krajów na świecie. W porównaniu z wieloma innymi państwami są mniej podatne na skutki kryzysu klimatycznego i znajdują się w dobrej pozycji, by stawić im czoła. Jednak osoby o niskich dochodach, osoby kolorowe oraz społeczności rdzennych mieszkańców w USA często ponoszą nieproporcjonalnie wysokie ryzyko z powodu ograniczonego dostępu do zasobów i środków zwiększających odporność. Stany Zjednoczone uczestniczą również w ekologicznie nierównej wymianie z krajami Globalnego Południa, pozyskując zasoby i generując nadwyżkę finansową poprzez handel międzynarodowy.
USA posiadają ogromny wpływ geopolityczny i w 2021 roku ponownie przystąpiły do Porozumienia Paryskiego, podkreślając swoje zaangażowanie w realizację celów klimatycznych. W całej historii to właśnie Stany Zjednoczone wyemitowały najwięcej gazów cieplarnianych spośród wszystkich krajów. Obecnie są drugim największym emitentem tych gazów. Roczna emisja gazów cieplarnianych na osobę w USA jest około trzykrotnie wyższa niż średnia światowa. Największy udział w emisjach w USA ma sektor transportu, a następnie energetyka i przemysł (EPA, 2023).
W odpowiedzi na skutki kryzysu klimatycznego w 2021 roku powołano w USA pierwszą w historii Krajową Grupę Zadaniową ds. Klimatu (National Climate Task Force), która wspiera kraj w ochronie domów przed ekstremalnymi temperaturami, ustalaniu standardów ograniczania ryzyka powodziowego, promowaniu zielonych miejsc pracy i przyspieszaniu projektów czystej energii.
Dowiedz się więcej:
Rankingi // Notre Dame Global Adaptation Initiative (University of Notre Dame)
Executive Order on Tackling the Climate Crisis at Home and Abroad (The White House)
📄Global patterns of ecologically unequal exchange: Implications for sustainability in the 21st century Christian Dorninger, Alf Hornborg, David J. Abson, Henrik von Wehrden, Anke Schaffartzik, Stefan Giljum, John-Oliver Engler, Robert L. Feller, Klaus Hubacek, Hanspeter Wieland
Chiny są drugą co do wielkości gospodarką świata i odgrywają kluczową rolę w handlu międzynarodowym. Kraj ten jest silnie narażony na powodzie, cyklony tropikalne i związane z nimi zagrożenia. Choć generalnie mniej podatne na susze, Chiny w ostatnich latach doświadczają najgroźniejszych fal upałów od dziesięcioleci. Wrażliwość społeczności w Chinach różni się w zależności od lokalizacji i dostępu do zasobów.
W całej historii Chiny wyemitowały drugą co do wielkości ilość gazów cieplarnianych na świecie. Obecnie są największym emitentem tych gazów. Emisje per capita są zbliżone do średniej światowej. Chiny, znane jako „fabryka świata”, posiadają sektor przemysłowy będący głównym źródłem zanieczyszczeń — warto jednak zaznaczyć, że wiele z produkowanych tam towarów powstaje na potrzeby krajów zachodnich. Przemysły takie jak stalowy, cementowy, chemiczny i petrochemiczny przyczyniają się do emisji różnych zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych.
Chiny mają dużą elastyczność w kierowaniu zasobów państwowych na działania związane z kryzysem klimatycznym, co zwiększa ich odporność. Kraj ten zobowiązał się do promowania rewolucji energetycznej i aktywnego udziału w globalnym zarządzaniu klimatem. Choć są największym konsumentem węgla na świecie, są również zdecydowanie największym eksporterem technologii czystej energii. Chiny prowadzą także pilotażowe regionalne systemy handlu emisjami, aby stworzyć rynek emisji dwutlenku węgla i ograniczyć emisje.
Dowiedz się więcej:
China - Vulnerability | Climate Change Knowledge Portal (Bank Światowy)
China’s Role in Climate Change: The Biggest Carbon Emissions Polluters (Bloomberg)
China's climate change policies (Komisja Europejska)
Europa jest trzecią co do wielkości gospodarką świata. Jest zróżnicowana, z dużymi różnicami w poziomie zamożności i rozwoju gospodarczego między poszczególnymi krajami. Państwa takie jak Niemcy, Wielka Brytania i Francja są bogate i charakteryzują się bardzo wysokim standardem życia, podczas gdy kraje takie jak Rumunia, Bułgaria i Grecja borykają się z wysokim poziomem ubóstwa. W związku z tym skutki kryzysu klimatycznego są zróżnicowane, a wiele społeczności — szczególnie tych o niskich dochodach i zmarginalizowanych — pozostaje bardzo podatnych na zagrożenia.
Europa jest zdecydowanie największym dostawcą pomocy rozwojowej na świecie. Jednocześnie, podobnie jak USA, kraje o wysokich dochodach w Europie utrzymują swój wzrost gospodarczy poprzez asymetryczne relacje wymiany z biedniejszymi regionami Globalnego Południa, pozyskując bogactwo i zasoby.
Europa doświadcza skutków kryzysu klimatycznego poprzez wzrost temperatur, częstsze fale upałów, ekstremalne zjawiska pogodowe takie jak powodzie i burze, zmieniające się wzorce opadów, topniejące lodowce i podnoszący się poziom mórz. Zmiany te stanowią poważne wyzwania dla ekosystemów, rolnictwa, zasobów wodnych, zdrowia ludzi i infrastruktury na całym kontynencie.
W całej historii Europa wyemitowała podobną ilość gazów cieplarnianych co Stany Zjednoczone. Obecnie jest trzecim największym emitentem tych gazów. Emisje per capita są zbliżone do średniej światowej. Przełomowym krokiem podjętym przez Europę w walce ze zmianami klimatu jest Europejski Zielony Ład — kompleksowe ramy polityki mające na celu uczynienie Europy neutralną klimatycznie do 2050 roku.
Dowiedz się więcej:
Climate change impacts, risks and adaptation (Komisja Europejska)
Europejski Zielony Ład (Komisja Europejska)
📄 Global patterns of ecologically unequal exchange: Implications for sustainability in the 21st century Christian Dorninger, Alf Hornborg, David J. Abson, Henrik von Wehrden, Anke Schaffartzik, Stefan Giljum, John-Oliver Engler, Robert L. Feller, Klaus Hubacek, Hanspeter Wieland
Globalne Południe lub „Większościowy Świat” (Majority World) to alternatywne określenie dla krajów rozwijających się. Podkreśla ono fakt, że większość ludzkości żyje w krajach Afryki, Azji, Ameryki Środkowej i Południowej, na Karaibach oraz w Oceanii.
Z biegiem czasu większość emisji gazów cieplarnianych, zasobów i bogactwa gospodarczego na świecie została zgromadzona przez USA, Europę i Chiny. Każdy z tych regionów w różny sposób przyczynił się do kolonialnego ucisku wielu innych krajów, co wpłynęło na zdolność tych regionów do rozwoju i adaptacji do kryzysu klimatycznego. Z tego powodu zdecydowaliśmy się uczynić każdy z tych trzech regionów osobnym „graczem” w grze Nowy świt, z przypisaną odpowiedzialnością za kryzys klimatyczny. Choć kraje Globalnego Południa różnią się pod względem cech, motywacji i priorytetów, uwzględniliśmy je jako jednego „gracza”, aby reprezentować regiony, które były historycznie uciskane i są najbardziej dotknięte skutkami kryzysu klimatycznego — mimo że ich udział w jego powstaniu jest nieproporcjonalnie mały.
Pomimo że Globalne Południe stanowi dwie trzecie ludności świata, odpowiada za jedną trzecią globalnych emisji gazów cieplarnianych. A emisje per capita są tam około dwukrotnie niższe od średniej światowej.
Ekstremalne zjawiska pogodowe, niedobory wody, zakłócenia w rolnictwie, podnoszący się poziom mórz, utrata bioróżnorodności, zagrożenia zdrowotne, przymusowe migracje i ograniczone zasoby na adaptację — to wszystko w nieproporcjonalny sposób dotyka społeczności Globalnego Południa. Skutki te pogłębiają wyzwania gospodarcze i nierówności społeczne.
Aby temu przeciwdziałać, kraje Globalnego Południa tworzą regionalne partnerstwa, takie jak:
ACMAD – Afrykańskie Centrum Meteorologicznych Zastosowań na rzecz Rozwoju (systemy wczesnego ostrzegania)
ADPC – Azjatyckie Centrum Gotowości na Katastrofy (przygotowanie na sytuacje kryzysowe)
REEEP – Partnerstwo na rzecz Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej (rozwój rynków czystej energii)
Inicjatywy młodzieżowe, takie jak Karaibska Sieć Młodzieży na rzecz Środowiska (CYEN), również zyskują na popularności i skuteczności. Wysiłki te są wspierane przez globalne mechanizmy finansowe, takie jak Zielony Fundusz Klimatyczny (Green Climate Fund), który wspiera projekty klimatyczne na Globalnym Południu. Wiele krajów nadal walczy o finansowanie, które zrekompensowałoby wieki eksploatacji i zwiększyło ich odporność klimatyczną — na przykład w formie wypłat za „straty i szkody” lub reparacji klimatycznych, które mogłyby zostać przeznaczone na rozwój w bardziej zrównoważony sposób.
Dowiedz się więcej: